Thời xa xưa các căn nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ đều xây dựng mà không hề có bản vẽ. Tất cả đều dựa trên một cấu kiện đó gọi là cây thước tầm hay còn gọi là sào mực. Vậy cây thước tầm này có ý nghĩa gì trong quá trình làm nhà gỗ, tất cả sẽ được giải đáp trong nội dung bài viết dưới đây.
Thước tầm của nhà gỗ cổ truyền
Trong thiết kế nhà cửa các nước phương Tây sẽ dùng bản vẽ kỹ thuật. Thì ở nước ta vào thời xa xưa thì thước tầm (hay còn gọi là rui sào mực). Sào mực được làm từ thân tre được bổ đôi và ngâm dưới nước lâu. Sào có chiều dài hơn chiều cao của cột. Sào tre còn được chọn đốt rất kỹ càng để đảm bảo các yếu tố về mặt phong thủy.
Trong lòng máng tre sẽ ghi những ký hiệu cho phép xác định những khoảng đứng, khoảng ngang và khoảng chảy. Từ đó ấn định được các kích thước của những bộ phận như chiều cao cột cái, cột con và cột hiên. Bên cạnh đó thì cây thước sào còn được gia chủ ghi tên và ký lên đó. Mục đích là để biết được ai là chủ sở hữu đầu tiên của ngôi nhà gỗ.
Phần kích thước được ghi chép trên thước tầm chính là mô đun của kiến trúc nhà gỗ cổ truyền. Từ các công trình nhỏ bé nhà ở, nhà thờ cho đến các công trình kiến trúc lớn như đình chùa, cung điện…Tất cả các thông số của ngôi nhà đều được thể hiện trên thước tầm. Từ chiều ngang, chiều dài, chiều rộng, hệ thống khung sườn sẽ được đánh dấu một cách riêng biệt.
Vị trí thước tầm trong nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
Khi căn nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ được hoàn thành. Thì gia phải làm lễ cài sào để báo cáo với thần linh và thổ địa. Sau đó long trọng gác cây thước tầm lên vị trí cao nhất đó là dưới nóc ở giữa hai vì kèo. Và chỉ khi nào cần sử dụng để sửa chữa nhà cửa thì bác thợ cả mới lấy xuống để làm các chi tiết cấu kiện thay thế.
Vị trí của thước tầm cho thấy sự quan trọng đối với nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ. Chính vì thế sẽ được đặt ở những nơi trên cao, thể hiện sự tôn kính và bảo vệ cây thước sào được bền lâu.
Ý nghĩa của thước tầm đối với nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
- Có thể nói thước tầm là một bộ phận không thể tách rời đối với nhà gỗ cổ truyền Bắc Bộ. Bên cạnh ý nghĩa là đánh dấu và ghi chép lại kích thước của ngôi nhà, thì cây sào mực còn là tư liệu để con cháu mai sau có thể cải tạo, tu bổ nhà gỗ.
- Ngoài ra thì cây thước tầm được sử dụng trong nhà gỗ về mặt phong thủy lại mang một tỷ lệ đẹp, hài hòa và cân đối với gia chủ.
- Đây chính là một phần trong kiến trúc tâm linh của người Việt. Ngoài các quy định về kích thước tỉ lệ thì còn có các hoa văn trang trí được thể hiện.
Vừa rồi chúng tôi đã giới thiệu đến quý vị một trong những cấu kiện quan trọng của nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ, đó là cây thước tầm. Hy vọng các bạn đã có thêm nhiều thông tin bổ ích để lưu vào kho tàng kiến thức của mình. Từ đó phát huy hơn nữa những nền văn hóa tốt đẹp của dân gian.